ในอดีต “สกุลเงินดอลลาร์สหรัฐฯ” ไม่ใช่สกุลเงินที่ทรงอิทธิพลและรุ่งโรจน์ที่สุด! แต่จุดเปลี่ยนเริ่มขึ้นเมื่อไหร่ ทำไมคนถึงหันมาใช้เงินดอลลาร์สหรัฐฯ แทนเงินสกุลอื่น ๆ และเหตุผลที่ดอลลาร์สหรัฐฯ กลายมาเป็นสกุลเงินที่มีอำนาจมากที่สุดสกุลหนึ่งของโลก วันนี้ เราจะไปค้นหาคำตอบพร้อมกันครับ

จุดเริ่มต้นของดอลลาร์สหรัฐฯ

อาจกล่าวได้ว่า ประวัติศาสตร์อาณานิคม สงคราม และการปฏิวัติของสหรัฐอเมริกา ถือเป็นต้นเรื่องทั้งหมดก็ได้ครับ เพราะหลังจากที่เหล่าประเทศมหาอำนาจในอดีตทำสงครามกันเสร็จแล้ว โลกของเราก็เข้าสู่ยุคฟื้นฟูจากความบอบช้ำ ไม่เพียงแต่ประเทศแพ้สงครามที่จะต้องนำเงินออกมาชดใช้ แต่ประเทศที่ชนะเองก็หมดตัว เพราะสูญเสียกำลังรบอย่างมหาศาล ทองคำที่เป็นตัวกำหนดมูลค่าของเงินตราในขณะนั้นก็เริ่มร่อยหรอจากคลังของประเทศ

แต่สหรัฐอเมริกากลับไม่เป็นดังเช่นประเทศเหล่านั้น เพราะประเทศต่าง ๆ ต้องชำระค่าอาวุธสงครามให้สหรัฐฯ นั่นทำให้ทองคำของสหรัฐฯ เหลือเพียงพอ และออกจะมากจนทำให้สามารถก้าวขึ้นไปเป็นประเทศมหาอำนาจใหม่แทนประเทศเจ้าอาณานิคมที่กำลังล่มสลายได้ ดังนั้น ในปี 1944 สหรัฐฯ จึงเป็นเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมที่เมืองเบรตตัน วูดส์ มลรัฐนิวแฮมเชียร์ สหรัฐอเมริกา ซึ่งเชิญคนจากทั้ง 44 ประเทศ เข้าร่วมหารือเกี่ยวกับ “ระบบการเงินโลก” และต่อไปนี้ก็คือ จุดเริ่มต้นที่แท้จริง

เบรตตัน วูดส์ - ดอลลาร์สหรัฐฯ เท่ากับทองคำ

ในการประชุมที่เมืองเบรตตัน วูดส์ (Bretton Woods) ด้วยความเหนือกว่าทางทรัพยากร ทำให้สหรัฐฯ สามารถสร้างระบบการเงินโลกด้วยการ "ผูกสกุลเงินดอลลาร์สหรัฐฯ กับทองคำ" ซึ่งเป็นเพียงสกุลเงินเดียวที่ทำได้ โดยมีการกำหนดค่าเงินดอลลาร์สหรัฐฯ ไว้ที่ 35 ดอลลาร์ เท่ากับ ทองคำ 1 ออนซ์

ด้วยระบบดังกล่าว ทำให้การค้าระหว่างประเทศยังคงเดินหน้าต่อไปได้ ความต้องการเงินดอลลาร์เองก็พุ่งสูงขึ้น เพราะการถือดอลลาร์ก็เท่ากับการถือทองคำ ดังนั้น มันจึงถูกใช้อย่างแพร่หลาย อย่างไรก็ดี นี่ยังไม่ใช่จุดจบที่ทำให้สกุลเงินดอลลาร์แข็งแกร่ง เพราะการจำกัดค่าเงินด้วยอัตราแลกเปลี่ยนแบบตายตัว (Fixed Exchange Rate) ถือเป็นการฝืนกลไกตลาดอย่างหนึ่ง

การล่มสลายของเบรตตัน วูดส์ สู่การปฏิวัติค่าเงินแบบนิกสัน

ค่าเงินของแต่ละประเทศสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา มีขึ้นและมีลง แต่สหรัฐฯ กลับมีค่าเงินเท่าเดิม? นี่ถือเป็นปัญหาสำคัญที่ทำให้หลายประเทศคลางแคลงใจ ไม่นานนัก ประเทศที่ถือครองเงินดอลลาร์ก็ทยอยเข้ามาแลกเปลี่ยนเป็นทองคำ ทำให้ทองคำในคลังของสหรัฐฯ ร่อยหรอ และไม่เพียงพอต่อการแลกเปลี่ยน

ริชาร์ด นิกสัน (Richard Nixon) ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ในขณะนั้น จึงได้ทำการหารือกับคณะ เพื่อตัดสินใจเปลี่ยนแปลงระบบค่าเงินเป็น “อัตราแลกเปลี่ยนแบบลอยตัว” (Floating Exchange Rate) ในวันอาทิตย์ที่ 15 สิงหาคม 1971 ก่อนตลาดหุ้นเปิดเพียงวันเดียว

การประกาศในวันอาทิตย์ถือเป็นการตัดสินใจอย่างชาญฉลาดของผู้นำอเมริกา เพราะมันทำให้นักลงทุนและผู้คนต่างมีเวลาในการพูดคุย เพื่อแลกเปลี่ยนและย่อยข้อมูล ดังนั้น ในวันถัดมา เมื่อตลาดหุ้นเปิดทำการ หุ้นอเมริกาจึงตกไปเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ผู้คนจึงเรียกเหตุการณ์นี้ว่า ‘Nixon Shock’

นิกสันไม่เพียงประกาศลอยตัวค่าเงิน แต่ยังประกาศเพิ่มภาษีการนำเข้า รวมถึงเชื้อเชิญให้ชาติผู้ส่งออกน้ำมันยอมรับสกุลเงินดอลลาร์สหรัฐฯ เพื่อใช้ในการแลกเปลี่ยนน้ำมันเพียงสกุลเงินเดียว ซึ่งเรียกว่า “เปโตรดอลลาร์” นั่นทำให้ดอลลาร์กลายเป็นที่ต้องการมากขึ้น และความต้องการนี้ก็พุ่งสูงขึ้นเรื่อย ๆ จนทำให้ดอลลาร์สหรัฐฯ กลายเป็นสกุลเงินที่ทรงอิทธิพลที่สุดของโลก

ทำไมเงินดอลลาร์จึงเป็นสกุลเงินหลักที่แข็งแกร่งของโลก 

แม้ว่าดอลลาร์สหรัฐฯ จะมีเบื้องหลังที่ยิ่งใหญ่ แต่มันก็ไม่ใช่ค่าเงินที่แข็งแกร่งที่สุด แล้วอะไรที่ทำให้ดอลลาร์กลายเป็นสกุลเงินที่ทรงอิทธิพล สิ่งนั้นก็คือ

1) ค่าเงินดอลลาร์สหรัฐฯ สามารถเคลื่อนไหวได้อย่างอิสระ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับรัฐบาล

2) ธนาคารกลางสหรัฐฯ มีอิสระในการดำเนินนโยบายทางการเงิน

3) ความแข็งแกร่งของเศรษฐกิจสนับสนุนค่าเงินดอลลาร์สหรัฐฯ

4) ตลาดค่าเงินและตราสารหนี้ของสหรัฐฯ มีสภาพคล่องสูง ทำให้นักลงทุนต่างชาติเข้าถึงได้

5) ในตลาดแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ เงินดอลลาร์สหรัฐฯ ถูกใช้แลกเปลี่ยนกว่า 90%

6) ดอลลาร์สหรัฐฯ ถูกใช้อย่างแพร่หลายในการทำธุรกรรมทั่วโลก

7) ดอลลาร์สหรัฐฯ ถูกใช้เป็นทุนสำรองระหว่างประเทศมากที่สุดในโลก

8) หนี้เกือบ 40% ของโลกเป็นเงินดอลลาร์สหรัฐฯ 

โดยสรุปแล้ว ดอลลาร์สหรัฐฯ ก็มีจุดเริ่มต้นที่ยิ่งใหญ่อย่างการตรึงค่าเงิน ต่อมาก็มีการปฏิวัติให้เป็นไปตามกลไกตลาด แต่อย่างไรก็ดี สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่ทั้งหมดที่ทำให้ดอลลาร์กลายเป็นสกุลเงินที่ทรงอิทธิพล เพราะมันยังอาศัยกลยุทธ์ และนโยบายที่ทำให้ผู้คนทั่วโลกยอมรับ รวมถึงใช้เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนทั่วโลก ซึ่งทำให้ดอลลาร์สหรัฐฯ ยังคงเป็นสกุลเงินที่แข็งแกร่งที่สุดของโลกอย่างไม่มีใครมาแทนที่ได้จนถึงปัจจุบัน